Đối với khá nhiều người, “có sức khỏe” đồng nghĩa với “có thân hình mập mạp”. Đặc biệt đối với trẻ con, mặc dù đã có sự cân bằng giữa thể trọng và chiều cao của chúng, nhưng có một số phụ huynh vẫn muốn con mình “tròn trịa” hơn và gần như là sự ám ảnh, cứ muốn sự tròn trịa đạt càng nhanh càng tốt. Và thế là, có sự lạm dụng thuốc gọi là “thuốc làm cho mập”. Thuốc làm cho mập đầu tiên phải kể là thuốc chống viêm glucocorticoid thường được gọi tắt là corticoid. Thuốc corticoid gồm nhiều thuốc: dexamethason (thường được gọi nôm na là “đề xa” hay thuốc “hột dưa”), prednison, prednisolon… Về phương diện chữa bệnh, thuốc corticoid là thuốc rất quý dùng để chống viêm, trị các bệnh xương khớp, các bệnh tự miễn, các bệnh dị ứng ngoài da và hệ hô hấp (biểu hiện là hen suyễn nặng), bệnh suy tuyến thượng thận, chứ không bao giờ được sử dụng làm cho mập. Chính cơ thể có vẻ như mập ra và tăng trọng khi uống thuốc này liên tục và kéo dài (mà một số người cứ tưởng là béo tốt) là biểu hiện một tác dụng phụ nguy hiểm của thuốc. Do thuốc corticoid có tác dụng giữ nước và chất khoáng natri trong cơ thể (nên lưu ý ngoài corticoid còn nhiều thuốc khác cũng có tác dụng này như phenylbutazon chống viêm, carbenoxolon trị loét dạ dày…), làm rối loạn chuyển hóa lipid và làm đọng mỡ lại ở mặt, cổ và lưng, nên người dùng thuốc lâu ngày sẽ bị béo phì, mặt tròn như mặt trăng rằm, thật ra cơ thể lại bị teo cơ (đây là các biểu hiện trong hội chứng có tên cushing). Song song với tác dụng phụ gây béo phì thuốc còn có một số tác dụng phụ nguy hiểm khác là: thuốc làm loãng xương, làm tăng huyết áp, gây huyết khối làm nghẽn mạch, có thể gây loét dạ dày, làm giảm sự để kháng của cơ thể đưa đến dễ nhiễm trùng (dễ bị bệnh lao, nếu đã bị bệnh lao sẽ làm nặng thêm). Thuốc thứ hai giúp làm cho mập một cách gián tiếp. Đó là Durabolin, tên biệt dược của nandrolon phenylpropionat, là một dẫn chất tổng hợp tương tự hormone sinh dục nam là testosteron có cấu trúc hóa học hơi khác testosteron (testosteron chủ yếu trị thiểu năng sinh dục nam tức trị “yếu sinh lý” do thiếu hormone), tác dụng chủ yếu của durabolin là đồng hóa protein, tức là giúp cơ thể hấp thu, biến dưỡng tốt chất đạm và vận chuyển các acid amin của chất đạm vào bên trong mô cơ làm cho cơ thể phát triển cơ bắp, tăng cân, tăng sức. Vì vậy, Durabolin còn gọi là thuốc steroid tăng đồng hóa (anabolic steroid, có tên steroid do cấu trúc của Durabolin có nhân hóa học là steroid, thuốc corticoid cũng thế) được chỉ định trị chứng gầy ốm, sụt cân, mất sức sau khi bị bệnh nặng. Ta thường nghe nói đến doping trong thể thao, vận động viên thường doping bằng thuốc anabolic steroid (ngoài Durabolin còn có thuốc khác) để tăng khối cơ bắp, tăng lực nhằm đạt thành tính cao trong thi đấu và làm như vậy xem như bất hợp pháp. Dạng thuốc của Durabolin là thuốc tiêm, mỗi tuần tiêm một ống. Một số thuốc anabolic steroid được dùng dạng uống. Chống chỉ định của thuốc là không được dùng cho trẻ dưới 15 tuổi, phụ nữ có thai, phụ nữ còn trẻ (vì đây là dẫn chất hormone sinh dục nam). Một số nước ở châu Á như Ấn Độ đã khổ sổ chống lại tình trạng lạm dụng, dùng bừa bãi thuốc anabolic steroid ở trẻ con! Thuốc thứ ba thường được dùng là cyproheptadin. Đây là thuốc gọi là kháng histamin trị dị ứng nhưng lại có thêm tác dụng

kích thích sự thèm ăn. Tức là thuốc này không làm tăng trọng một cách trực tiếp là làm giữ nước và natri lại trong cơ thể phù như thuốc corticoid mà có tác dụng gián tiếp trị chứng chán ăn, làm cho người dùng thuốc ăn nhiều hơn (đương nhiên phải ăn uống đầy đủ chất) với hy vọng được tăng trọng. Ta cần lưu ý. cyproheptadin chỉ kích thích sự thèm ăn tạm thời và có nhiều tác dụng phụ. Tức là khi đang dùng thuốc, thuốc kích thích làm cho ăn ngon miệng nhưng khi ngưng thuốc sẽ chán ăn trở lại. Thuốc có tác dụng phụ gây buồn ngủ, không được dùng (tức chống chỉ định) đối với phụ nữ có thai, phụ nữ đang cho con bú, trẻ con dưới 2 tuổi và người già suy nhược. Đối với trẻ con, thuốc có thể gây cơn co giật gọi là tác dụng phụ thần kinh ngoại tháp. Thuốc cũng không được dùng ở người bị tăng nhãn áp, u tuyến tiền liệt, loét tá tràng. Do lợi bất cập hại như vậy nên nhiều nước không còn ghi chỉ định trị chứng chán ăn đối với cyproheptadin. gay Đã có tình trạng kết hợp thuốc nguy hiểm là dùng chung thuốc corticoid với thuốc cyproheptadin để ăn ngon và mau tăng trọng. Trước năm 1975, ở miền Nam giới chuyên môn y dược đã báo động về vấn đề kết hợp thuốc vừa kể gây hại rất nhiều chứ lợi chẳng có bao nhiêu. Đặc biệt, phải đề cập thêm thuốc Đông y “giả mạo”. Nhiều bà con ta đã từng biết và có khi sử dụng nhằm các thuốc được quảng cáo chủ trị: “mát huyết, trị gầy yếu, thiếu máu, biếng ăn, mất ngủ…”. Thực tế, các thuốc đông y “giả mạo” này có trộn thuốc tân dược là corticoid, cyproheptadin để tạo ra các tác dụng trước mắt “ăn được, ngủ được, mập ra, nếu có đau nhức là làm giảm đau nhức ngay (do tác dụng giảm đau chống viêm của corticoid)” mà có người cho là “thần dược” nhưng tác hại do việc dùng thuốc “giả mạo” này lâu ngày không sao lường hết được. Tóm lại, nếu lạm dụng các thuốc trên để làm cho mập, đặc biệt là “mập ứ” trẻ con, là điều hết sức nguy hiểm