Trong thời gian gần đây, có nhiều trường hợp bị tai biến do tiêm thuốc đã xảy ra. Một số trẻ em được cho tiêm bắp thuốc K-Cort (chứa triamcimolon là thuốc glucocorticoid cho tác dụng kéo dài) bị teo cơ. Một số người lớn tiêm K-Cort vào khớp và bị nhiễm trùng khớp. Từ lâu nhiều người đều biết, vẫn hay xảy ra tiêm thuốc kháng sinh, thậm chí tiêm vitamin B1 bị sốc phản vệ (còn gọi sốc thuốc) đưa đến chết người. Một số thuốc như calci clorid nếu tiêm bắp sẽ có thể gây hoại tử cơ. Gần đây nhất, theo báo cáo của Khoa Chỉnh hình, Bệnh viện Nhi Trung ương, hàng chục trẻ em bị xơ hóa cơ do tiêm kháng sinh đã phải đến chữa trị tại Khoa do tai biến làm giảm chức năng vận động rất nghiêm trọng. Như vậy, dạng thuốc tiêm không phải luôn luôn tốt nhất như nhiều người lầm tưởng mà là dạng thuốc dùng phải rất thận trọng, thậm chí có khi không nên dùng. Từ lâu và cho đến nay, có một quan niệm khá phổ biến cho là dùng thuốc tiêm tốt hơn dùng thuốc uống. Do đó khi đến phỏng khám, một số bệnh nhân nài nỉ thầy thuốc cho thuốc tiêm, thậm chỉ còn đòi hỏi được tiêm truyền “nước biển”. Theo định nghĩa, thuốc tiêm là một dạng dược phẩm vô trùng dùng để tiêm vào cơ thể. Chính định nghĩa này cho thấy dạng thuốc tiêm không phải luôn luôn hoàn hảo, ngoài một số ưu điểm so với thuốc uống, nó cũng mang nhiều nhược điểm
Ưu điểm của thuốc tiêm: – Do được tiêm vào cơ thể, thuốc được hấp thu trực tiếp và trọn vẹn vào máu nên có tác dụng nhanh và hiệu quả cao. – Thuốc không qua hệ tiêu hóa nên không bị dịch tiêu hóa hoặc gan hủy hoại. Một số thuốc có bản chất peptid như hormone (progesteron, insulin…) hay một số enzyme, nếu uống thuốc sẽ bị dịch vị thủy giải hoặc bị gan biến đổi thành những chất không có tác dụng. – Tiêm thuốc sẽ tránh được các tác dụng phụ của thuốc trên hệ tiêu hóa. Emetin, thuốc trị lỵ a míp, nếu uống sẽ gây nôn nửa. – Tiêm truyền tĩnh mạch cho phép thay thế nhanh chóng lượng nước, điện giải, tế bào, sinh chất bị mất đi do phẫu thuật hay tại nạn gây mất máu chẳng hạn. Nhược điểm của thuốc tiêm: – Tiêm thuốc đòi hỏi phải có dụng cụ thích hợp như ống tiêm, kim tiêm, tiêm truyền thì phải có bộ dây truyền và phải tuyệt đối vô trùng. Nếu không vô trùng thì có nguy cơ bị nhiễm trùng (như áp xe, nhiễm HIV, nhiễm viêm gan siêu vi B, C). Người tiêm thuốc không thông thạo cách tiêm có thể gây ra tai biến: như tiêm tĩnh mạch calci clorid phải tiêm thật chậm, tiêm thuốc ở mông nếu không đúng chỗ sẽ làm thương tổn dây thần kinh. . Thuốc tiêm có tác dụng nhanh và tiếp thu trọn vẹn nên nếu su nhầm lẫn thì thật tai hại, thậm chí nguy đến tính mạng nếu có dược chất có nhiều độc tính. – Thuốc tiêm dễ gây phản ứng toàn thân hay tại chỗ khi cơ thể không dung nạp thuốc. Như tiêm penicillin, vitamin B1 có khi gây sốc phản vệ trầm trọng, tiêm thuốc dầu nhiều lần thường để lại nốt cứng gây đau đớn. Cho nên nhiều khi người ta phải chuyển từ thuốc tiêm sang dạng uống mặc dù hiệu quả có thể kém hơn. Do có những nhược điểm như trên nên người ta chỉ dùng thuốc tiêm thay vì dùng thuốc uống trong những trường hợp sau: – Cấp cứu. . Bệnh nhiễm trùng nặng. Người bệnh không thể hợp tác uống thuốc. – Khi dược chất cần sử dụng không có dạng thuốc uống. – Khi phải dùng dạng thuốc tiêm mới đưa đến hiệu quả điều trị mong muốn: như magnesi sulfat chỉ có tác dụng trị phù não khi tiêm, nếu uống chỉ có tác dụng nhuận tẩy, streptomycin tiêm mới trị được lao. Trên nguyên tắc, khi thầy thuốc kê toa cho thuốc tiêm là đã có sự cân nhắc cần thiết (vì vậy, khi đi khám bệnh không nên nài nỉ thầy thuốc cho thuốc tiêm khi không cần thiết), bởi vì: – Tiêm thuốc nguy hiểm hơn uống thuốc. – Người dùng thuốc không thể tự tiêm thuốc mà phải có nhân viên chuyên môn thông thạo kỹ thuật thực hiện. Do điều kiện sản xuất, thuốc tiêm thường đắt tiền hơn thuốc uống rất nhiều
