Rất ít nhân tố trong kinh nghiệm của con người kết hợp các khía cạnh thể chất, trí tuệ và các khía cạnh tình cảm kỹ lưỡng như tình dục và tất cả các cảm giác đi cùng với nó. Các chuẩn mực được chấp nhận về thái độ và hành vi tình dục rất khác nhau trong và giữa các nền văn hoá. Những nhà lâm sàng chăm sóc sức khoẻ không nên đánh giá các hành vi tình dục, ngay cả dưới áp lực của xã hội. Nói chung, những gì là “bình thường” và “bất thường” không thể được định nghĩa về mặt y khoa. Tuy nhiên, khi hành vi tình dục hoặc những khó khăn gây ra đau khổ đáng kể cho bệnh nhân hoặc đối tác của bệnh nhân hoặc gây hại, việc điều trị cần được thực hiện.

Giới tính sinh học, giới tính và nhân dạng

Giới tính sinh học và giới tính không giống nhau.

• Giới tính sinh học đề cập đến tình trạng sinh học của một người: nam, nữ, hoặc liên giới.
• Nhân dạng tình dục đề cập đến giới tính mà một người bị thu hút về mặt tình dục (nếu có).
• Giới tính đề cập đến vai trò công khai, sống của một người là trai hay gái, đàn ông hay phụ nữ, hoặc một cái gì đó khác ngoài hai cách diễn đạt thông thường này. Giới bao gồm cả bản dạng giới và vai trò của giới.
• Nhân dạng giới tính là ý thức chủ quan của sự nhận biết loại giới tính nào một cá nhân thuộc về; tức là, mọi người coi mình là nam, nữ, chuyển giới hay một thuật ngữ khác (ví dụ, genderqueer, phi nhị giới, vô giới).
• Vai trò giới tính là sự thể hiện khách quan, công khai về bản dạng giới và bao gồm tất cả những gì mọi người nói và làm để chỉ ra cho bản thân và cho những người khác mức độ mà họ là giới tính mà họ xác định.

Hành vi vai trò giới rơi vào sự liên tục của nam tính và nữ tính truyền thống, với một sự công nhận rộng rãi về văn hoá rằng một số người không thích hợp – cũng không nhất thiết muốn hòa hợp – với sự phân đôi nam và nữ như truyền thống. Những người này có thể tự gọi mình là người genderqueer, phi nhị giới, hoặc là một trong nhiều thuật ngữ khác đã trở nên phổ biến hơn trong 10 năm qua. Hơn nữa, các định nghĩa và cách phân loại vai trò giới có thể khác nhau giữa các xã hội. Thuật ngữ hợp giới đôi khi được sử dụng để chỉ những người có bản dạng giới tương ứng với giới tính được chỉ định cho họ khi sinh ra.

Các nền văn hoá phương Tây tỏ ra chấp nhận hơn với các hành vi khác thường về giới tính ở trẻ em gái (tomboy) (thường không bị coi là rối loạn về giới tính) so với các hành vi ẻo lả hoặc “điệu đà” ở trẻ em trai. Nhiều bé trai đóng vai là các cô gái hoặc các bà mẹ, kể cả cố gắng mặc quần áo của em gái hoặc mẹ. Thông thường, hành vi này là một phần của sự phát triển bình thường. Tình trạng không phù hợp giới (hành vi khác với các chuẩn mực văn hóa về giới tính khi sinh của một người) ở trẻ em không được coi là một rối loạn và thường không kéo dài đến tuổi trưởng thành hoặc dẫn đến chứng phiền muộn giới, mặc dù những trẻ em trai có tình trạng không phù hợp giới liên tục có thể dễ bị xác định là đồng tính hoặc song tính như người lớn.

Thái độ xã hội về tình dục và giới tính

Thái độ xã hội về bản năng giới tính, tình dục và giới tính thay đổi theo thời gian, như đã xảy ra với những trường hợp sau đây:

• Thủ dâm: Đã có một thời được coi là một sự đồi trụy và là nguyên nhân của rối loạn tâm thần, các nhà lâm sàng đã nhận ra từ lâu rằng thủ dâm là một hoạt động tình dục thông thường trong suốt cuộc đời. Nó được coi là bất thường chỉ khi nó hạn chế hành vi tình dục với bạn tình, được thực hiện ở nơi công cộng, hoặc là đủ cưỡng bức để gây ra đau khổ. Khoảng 97% nam giới và 80% phụ nữ có hành vi thủ dâm. Mặc dù thủ dâm là vô hại, nhưng tội lỗi tạo ra bởi thái độ không chấp nhận và trừng phạt vẫn còn được giữ bởi một số người có thể gây ra đau khổ đáng kể và làm giảm hoạt động tình dục. Thủ dâm thường tiếp tục ở một mức độ nào đó ngay cả trong một mối quan hệ tình dục lành mạnh.
• Tình dục đồng giới: Tình dục đồng giới đã không được coi là một rối loạn bởi Hội Tâm thần Hoa Kỳ trongr > 4 thập kỷ. Khoảng 4 đến 5% dân số tự nhận mình là người đồng tính hoàn toàn trong suốt cuộc đời của họ; thêm 2 đến 5% xác định mình là lưỡng tính. Giống như tình dục dị giới, tình dục đồng giới gây ra bởi các yếu tố sinh học và môi trường phức tạp dẫn đến khả năng bị kích thích tình dục bởi những người cùng giới tính. Và giống như tình dục dị giới, tình dục đồng giới không phải là vấn đề lựa chọn.
• Tình dục bừa bãi: Hoạt động tình dục thường xuyên với nhiều đối tác, thường liên quan đến các cuộc gặp gỡ ẩn danh hoặc chỉ một lần, có thể cho biết một sự suy giảm khả năng về quan hệ tình cảm. Tuy nhiên, tình dục bừa bãi không phải là một rối loạn tâm sinh dục. Tình dục vô điều kiện phổ biến ở các nền văn hoá phương Tây, mặc dù nỗi lo sợ về AIDS, nhiễm trùng herpes simplex, và các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục khác đã làm giảm tình trạng này.
• Tình dục ngoài hôn nhân: Hầu hết các nền văn hoá không khuyến khích hoạt động tình dục ngoài hôn nhân nhưng chấp nhận hoạt động tình dục trước hôn nhân hoặc không hôn nhân là bình thường. Ở Mỹ, hầu hết mọi người tham gia hoạt động tình dục trước hôn nhân hoặc không hôn nhân là một phần của xu hướng tự do tình dục ở các nước phát triển. Quan hệ tình dục ngoài hôn nhân thường xuyên xảy ra ở những người đã kết hôn bất chấp những điều cấm kỵ của xã hội và nguy cơ lây nhiễm và lây truyền các bệnh lây truyền qua đường tình dục cho vợ/chồng hoặc bạn tình không nghi ngờ.
• Nhân dạng giới tính: Nhân dạng giới tính là ý thức chủ quan của sự nhận biết loại giới tính nào một cá nhân thuộc về. Có sự công nhận rộng rãi về văn hoá rằng một số người không thích hợp – cũng không nhất thiết muốn hòa hợp- với sự phân đôi nam và nữ như truyền thống.

Ảnh hưởng của cha mẹ tới tình dục

• Các quy tắc được chấp nhận về các thái độ và hành vi tình dục bị ảnh hưởng rất lớn bởi cha mẹ.
• Mối quan hệ với cha mẹ có thể bị tổn hạị bởi
• Quá xa cách về tình cảm
• Các hành vi trừng phạt

Quyến rũ công khai và lạm dụng tình dục

Trẻ em bị tiếp xúc với sự thù địch bằng lời nói và thể chất, sự chối bỏ, và sự tàn nhẫn có thể sẽ phát sinh các vấn đề tình dục và quan hệ tình cảm. Ví dụ, tình yêu và sự kích thích tình dục có thể trở nên tách biệt, vì vậy mặc dù có thể hình thành mối liên kết tình cảm với những người thuộc cùng tầng lớp xã hội hoặc giới trí thức, nhưng mối quan hệ tình dục chỉ có thể được hình thành với những người không có sự gần gũi về tình cảm, điển hình là những người theo một cách nào đó bị giảm giá trị (ví dụ, gái mại dâm, đối tác ẩn danh, những người được coi là thuộc tầng lớp thấp hơn).

Một số thanh thiếu niên gặp khó khăn với vấn đề xác định tình dục và có thể sợ tiết lộ bản dạng tình dục của họ với bạn bè hoặc thành viên trong gia đình. Giúp trẻ vị thành niên đưa tình dục và bản dạng tình dục vào một bối cảnh lành mạnh là vô cùng quan trọng. Thanh thiếu niên và cha mẹ nên được khuyến khích nói chuyện cởi mở về thái độ của họ đối với giới tính và tình dục; quan điểm của cha mẹ vẫn là một yếu tố quyết định quan trọng đối với hành vi của trẻ vị thành niên bất chấp những ảnh hưởng phổ biến của các nguồn thông tin về tình dục trên mạng xã hội và internet.

Vai trò của nhà lâm sàng chăm sóc sức khoẻ

Các nhà lâm sàng chăm sóc sức khoẻ thông thạo có thể đưa ra những lời khuyên nhạy cảm, có tính kỷ luật về tình dục và không nên bỏ lỡ cơ hội cho can thiệp mang lại lợi ích. Các hành vi khiến bệnh nhân có nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục hoặc bạo lực tình dục phải được giải quyết. Các nhà lâm sàng nên thảo luận về tình dục với bệnh nhân để họ có thể xác định và giải quyết các vấn đề về tâm lý, bao gồm rối loạn chức năng tình dục, rối loạn phân định giới tính, và lệch lạc tình dục.

Nguồn:  https://www.msdmanuals.com/vi-vn/chuy%C3%AAn-gia/%C4%91%E1%BB%91i-t%C6%B0%E1%BB%A3ng-%C4%91%E1%BA%B7c-bi%E1%BB%87t/t%C3%ACnh-d%E1%BB%A5c/t%E1%BB%95ng-quan-v%E1%BB%81-t%C3%ACnh-d%E1%BB%A5c