Mụn là do đâu

– Mụn là bệnh do nang lông, tuyến bã ở da hoạt động thái quá làm tiết nhiều bã nhờn trong khi miệng nang lông lại bị bít kín do tăng sừng hóa, chất bã nhờn bị ứ đọng lại ở lỗ chân lông tạo thành nhân mụn (comedone). Khi nhân mụn thành hình, thường có sự phát triển, tăng sinh một loại vi khuẩn có tên Propionibacterium acnes ở lỗ chân lông gây nên tình trạng viêm đỏ của mụn mủ. Đối với thanh niên thiếu nữ ở tuổi dậy thì, nổi mụn ở mặt có thể xem là chuyện bình thường. Khi đến tuổi dậy thì, cơ quan sinh dục phát triển bài tiết các hormone (nội tiết tố) làm tuyến bã ở da mặt hoạt động đưa đến nổi mụn. Có thể làm giảm nổi mụn bằng cách: ăn uống điều độ, không lạm dụng những gia vị cay nóng như tiêu, ớt, hành, tỏi, hoặc thức uống kích thích như cà phê, trà. Nên ăn nhiều rau quả, trái cây vừa thêm chất bổ dưỡng vừa tránh táo bón. Tránh sự lo lắng, phiền muộn. Sự lạc quan, thoải mái trong cuộc sống là yếu tố quan trọng giúp cải thiện nhiều rối loạn, trong đó có chuyện nổi mụn.

Rửa mặt hằng ngày khoảng 4-5 lần với nước thường hoặc nước pha muối (pha 1-2 muỗng cà phê muối ăn vào 1 lít nước). Lưu ý nếu sử dụng loại xà bông nào mà da mặt không chịu, nổi mụn nhiều hơn thì tránh dùng loại đó. Luôn đội mũ, nón khi ra nắng. Không nên thường xuyên mân mê mụn, nặn bóp mụn, dễ bị nhiễm trùng và có thể để lại sẹo xấu xí.

Mụn thường gặp ở tuổi trẻ nhưng mụn vẫn có thể kéo dài đến 40-50 tuổi. Khi mụn tiến triển dai dẳng và mức độ viêm nhiễm nặng có khi phải dùng đến thuốc trị mụn. Như trên đã trình bày, do có 3 yếu tố chính dẫn đến mụn: sự tăng tiết bã nhờn, sự tăng sừng hóa của da tại miệng nang lông và sự phát triển bất thường của vi khuẩn P.acnes, nên tác dụng của các thuốc trị mụn là tác động đến 3 yếu tố đó.

Phân loại thuốc điều trị mụn

Thuốc điều trị toàn thân: Gồm các loại thuốc uống cần được bác sĩ chuyên khoa chỉ định vì thường phải dùng kéo dài (trong nhiều tháng), có thể gây tác dụng phụ và thuốc chỉ dùng khi bị mụn loại nặng. Đó là: Câu – Kháng sinh loại uống: Tetracyclin, Minocyclin, Clindamycin, Erythromycin. – Isotretinoin: là dẫn chất vitamin A dạng acid, được dùng khi bị mụn trứng cá rất nặng. Lưu ý thuốc có thể gây quái thai ở phụ ned nữ mang thai.

– Nội tiết tố sinh dục: chỉ dùng cho phụ nữ trưởng thành (thiếu nữ dưới 16 tuổi không được dùng) khi có sự tăng tiết bã nhờn quá nhiều và các cách điều trị khác không đem lại kết quả. Hiện nay có loại thuốc vừa trị mụn vừa ngừa thai (Diane 35).

Thuốc điều trị tại chỗ: flono Chủ yếu thuộc loại thuốc bôi. Thuốc có loại chỉ chứa một hoạt chất và có một tác động chuyên biệt nào đó, như:

– Thuốc bôi chứa lưu huỳnh: là thuốc cổ điển, có tác dụng giảm nhờn sát trùng, nay rất ít sử dụng vì các chế phẩm chứa lưu huỳnh có mùi hôi gây khó chịu

– Thuốc bôi chứa benzoyl peroxyd: Thuốc có tác dụng làm tiêu nhân mụn, diệt vi khuẩn P.acnes nhưng lại dê gây kích ứng da và cần tránh ra nắng khi bôi thuốc. Thuốc chứa kháng sinh dạng bôi là Erythromycin hoặc Clindamycin: được dùng khi mụn bị nhiễm khuẩn như mụn mủ, nhưng ít tác động đến nhân mụn.

– Thuốc bôi chứa Retinoid: Retinoid là tên chung để chỉ các dẫn chất của vitamin A dạng acid. Retinoid được dùng làm thuốc bôi ngoài da là Tretinoin. Tretinoin có tác dụng trị nhân mụn bằng cách làm nhân mụn trồi lên và đưa ra ngoài, đồng thời có tác dụng ngừa phát sinh nhận mụn mới. Mặc dù dùng loại thuốc trị mụn bôi ngoài da nhưng ta luôn luôn nhớ: trước khi dùng chính thức nên bôi thử trên vùng da mỏng nhỏ ở mặt trước cẳng tay, để yên trong 6-8 giờ, nếu không thấy phản ứng gì đặc biệt mới bôi lên mặt. Riêng đối với biệt dược có sự phối hợp Erythromycin và Tretinoin, do hai hoạt chất này có tác dụng tốt trong điều trị mụn nhưng lại đòi hỏi sự thận trọng trong sử dụng. Vì vậy, nên đọc kỹ bản hướng dẫn sử dụng hoặc hỏi dược sĩ, bác sĩ về những điều chưa rõ để việc dùng thuốc hiệu quả và an toàn.

Lưu ý quan trọng

Xin được nhắc lại, có một số thuốc trị mụn cần được bác sĩ chỉ định và hướng dẫn sử dụng. Vì vậy, nếu bị mụn trứng cá loại nặng hoặc để an toàn, tốt nhất ta nên đi khám bác sĩ chuyên khoa da liễu để được chữa trị đúng cách. Như vậy ta thấy nếu dùng đúng thuốc trị mụn thì có thể trị khỏi mụn. Còn nếu dùng không đúng thì mụn không được tự khỏi mà có khi còn bị nhiều hơn. Hoàn toàn không được dùng loại “kem tự chế” pha trộn nhiều loại thuốc tây hoặc dùng thuốc bôi

Cortibion để trị mụn. Dùng như thế là rất sai, thuốc Cortibion là loại kem chứa thuốc corticoid không được dùng để trị mụn, nếu dùng trị mụn sẽ rất có hại cho da do cứ bôi hằng ngày, corticoid sẽ làm teo da, rạn da, nổi mụn nhiều hơn